Ik voel me schuldig omdat ik niet als moeder, met die grote verantwoordelijkheid, de keuze gemaakt heb om mij aan het belangrijkste in mijn leven te wijden. Ik was bezig met mezelf. Strikt gezien is dat de oorzaak. Maar dat is misschien ook de les.
De verantwoordelijkheid voor de dood van Luuk leg ik voor honderd procent bij de andere ouders. Ik heb daar eindeloos met hen over gepraat. Er zat bij ons ook een juridische kant aan. Is het dood door schuld? De officier van justitie vond van niet.
Ik voel me schuldig, dat is een gevoel dat niet tegen te houden is, dat is er gewoon. Het zit op een ander niveau. Bij schuld gaat het om een bijna filosofisch iets. Bij verantwoordelijkheid gaat het erom of er aanwijzingen waren dat dit zo kon lopen. Ik ben van mening dat de vader van het vriendinnetje waar Luuk speelde die aanwijzingen heeft gehad. Mijn man en ik kampen met hetzelfde dilemma: we wilden allebei ons werk afmaken. Iemand heeft gezegd: 'Op het moment dat jij Luuk bij hen bracht, was er niets aan omstandigheden die jou erop konden wijzen dat dit Luuks leven zou gaan kosten.' Dat heeft mijn man rustiger gemaakt. Het is niet het negeren van signalen. Dit verzin je niet. In vol vertrouwen geef je je kind af.
Wat ik doe met mijn schuldgevoel is de les ervan leren. Het is wel een heel harde manier. Dat is ook mijn drive in het leven: ik ga me niet meer door angst laten leiden. Het is een gevecht van elke dag want dat heb ik veertig jaar wel gedaan. Angst om het niet goed te doen. Ik had veel meer last van het schuldgevoel gehad als Luuk een verkeersongeluk had gehad, of als het thuis was gebeurd, als ik het vóór had kunnen zijn. Dan weet ik niet hoe ik er nu bij zou staan. Daar durf ik niet eens aan te denken. Dan is het wel heel lastig om er een leermoment uit te halen.
Luuks dood is ook een statement. Het laat zien wat er kan gebeuren als je niet alert bent als mens. Dat geldt voor mij met mijn werkijver en voor die ouders met het over het hoofd zien van de onveilige situatie. Op het moment dat men het beschrijft als een rare samenloop denk ik: dat is niet het statement wat hij maakte. Het was een donderslag, een halt roepen: 'waar zijn jullie mee bezig?!'
Ik heb de brief naar de rechter uiteindelijk niet verstuurd omdat ik een brief van de ouders kreeg waarin ze eindelijk toonden dat ze zich schuldig voelden en zagen hoeveel verdriet wij hadden. Dat was na het interview voor het tijdschrift J/M. Wat er is overgebleven is een connectie van hen met Luuk en van hen met ons verdriet en van ons met hun verdriet. Hun dochter had bij mij ook dodelijk kunnen verongelukken als ik een slaapje had gedaan en de kinderen hier hadden gespeeld. Ik had ook schuldig kunnen zijn aan de dood van andermans kind. Ik kan nu inzien dat ik geen haar beter ben dan zij.
Het is voor mij heel belangrijk - en het geeft me ook veel energie - dat we er met z'n zevenen uit gekomen zijn. In gedachten adopteer ik hun kinderen. Ik ben blij als het hun goed gaat. Andersom merk ik dat ook zij Luuk als hun kind adopteren, bijvoorbeeld met het verzorgen van het graf. Het maakt op een gegeven moment niet meer uit wie het kind heeft verloren en wie daarvoor verantwoordelijk is. Dat geeft mij veel hoop. We zijn wel tot de kern van het aardse leven gekomen. Omdat je zo afhankelijk van elkaar bent en elk mens die schuld in zich draagt.
Fragment uit het interview met de moeder van Luuk, gehouden op 16 februari 2006.
Luuk is in 2004 verongelukt tijdens een speelochtendje bij een vriendinnetje. De kinderen zagen kans op een onveilig balkon op de derde verdieping te komen. Luuk is naar beneden gevallen en de volgende ochtend in het ziekenhuis overleden. Hij was toen ruim vijfenhalf jaar oud.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten