DAGBOEK 31 december 2003

Ons neefje logeert bij ons. Voor het eerst. Het is gezellig. De mannetjes zitten nu op de bank naar 'de gekke meneer' oftewel Mister Bean te kijken. Tussen hen in ligt een berg mandarijnenschillen.
Het is ook confronterend. Gisteren mochten ze na het eten een ijsje uit de vriezer pakken. Een vertrouwd tafereel: twee kinderen die naar de keuken sprinten en elkaar wegduwen om als eerste een ijsje te kunnen kiezen. Waarom staat Justin daar niet?

Elio heeft het naar z'n zin. Lekker samen spelen zonder tijdslimiet, zonder dat het gastkind weer opgehaald wordt. Vanochtend waren ze al om half zeven wakker. Wij lagen in bed en luisterden naar het geluid van twee kwebbelende kinderen. Wat hebben we dat lang niet gehoord.

INTERVIEW met de vader van Luuk THEMA: troost

Wat mij helpt? Muziek! Ik was en ben nog steeds een enorme fan van Mahler. Maar de laatste tijd ben ik meer van Bach gaan houden. Hij heeft veel gecomponeerd over het leven na de dood. Aan die muziek en teksten heb ik veel gehad. Verdriet hebben is een heel individueel proces. Ik ervaar verdriet als mijmeren, als het creëren van gemoedstoestanden. Die ontstaan ook door naar films en documentaires te kijken en soms door te lezen. Of door de natuur. In de zomer heb ik een sterrenhemel gezien zoals ik die nog nooit gezien had. Dat vond ik duizeligmakend en enorm troostend.


Fragment uit het interview met de vader van Luuk, gehouden op 15 juni 2006.
Luuk is in 2004 verongelukt tijdens een speelochtendje bij een vriendinnetje. De kinderen zagen kans op een onveilig balkon op de derde verdieping te komen. Luuk is naar beneden gevallen en de volgende ochtend in het ziekenhuis overleden. Hij was toen ruim vijfenhalf jaar oud.

DAGBOEK 20 december 2003

Vanochtend dwaalde ik door de stad, verdrietig en zonder enig spoortje kerstgevoel. In een kinderboekenwinkel werd mijn blik getrokken door de zonne-engel. Ze stond in een kaartenrek en straalde met haar warme oranje en gele kleuren. In haar hand hield ze een zonnebloem. Ze lachte me toe en vervulde me één eindeloze seconde met troost. Hoe mooi, een engel met een zonnebloem; de bloem die iedereen had meegebracht naar de begrafenis. Ik kocht alle zonne-engel kaarten.

Thuisgekomen zocht ik contact met Geertje van der Zijpp*. Zij heeft het schilderij vorige zomer gemaakt en op het laatste moment, tamelijk impulsief, een zonnebloem in de hand van de engel geschilderd. Precies in dezelfde periode dat Justin overleed. Bij hoge uitzondering mochten we het schilderij kopen. Het hangt in de kamer, boven het tafeltje met foto's, kaarsen en herinnerdingen. Ze straalt nog steeds. Misschien is Justin nu ook een zonne-engel.

*Website van Geertje van der Zijpp 

INTERVIEW met de moeder van Milan THEMA : heb je kinderen?

Als mensen mij vragen of ik kinderen heb zeg ik: 'Ja, vier. Ik heb vier kinderen en er is er één overleden.' Altijd. Ik heb Milan altijd genoemd, mijn antwoorden zijn niet veranderd in de de loop van de tijd. Het maakt me niet uit of mensen het weten of niet. Ik zeg het gewoon. Ze zien maar wat ze ermee doen. Als ik dat niet doe, vind ik het niet eerlijk naar Milan toe.


Fragment uit het interview met de moeder van Milan, gehouden op 24 mei 2006.
Milan is in mei 2002 plotseling overleden toen hij bijna drieënhalf jaar oud was.
Zijn halfzus was toen elf jaar, zijn zusje vijf. In juni 2004 is zijn broertje geboren.

INTERVIEW met de vader van Ariëlle THEMA : schuldgevoel

Ik voel me totaal niet schuldig over de dood van Ariëlle omdat ik heel snel actie heb ondernomen. Ik heb niet afgewacht. Ik heb gehandeld. Daarom vind ik het ook zo oneerlijk: ik heb er alles aan gedaan, waarom die dokter dan niet?


Fragment uit het interview met de vader van Ariëlle, gehouden op 16 maart 2006.
Op een woensdag in augustus 2002 heeft Ariëlle lichte verhoging en is wat onrustig. Haar ouders ontdekken twee rode vlekjes op haar buik. Binnen een kwartier zijn dat er vijftien. De volgende morgen overlijdt Ariëlle in het ziekenhuis aan de gevolgen van hersenvliesontsteking. Ze is zevenenhalve maand oud geworden. 

INTERVIEW met de moeder van Johnny THEMA : heb je kinderen?

Na het overlijden van Johnny zei ik: 'Ik heb twee kinderen, eentje is overleden.' Toen de andere twee kinderen geboren werden, heb ik Johnny niet meer genoemd. Dat vond ik makkelijker. Dan hoefde ik er niet over te praten. Op de overlijdenskaart van mijn man staat hij wel. Met een kruisje. Dat wilden de kinderen. Ik wilde het niet. Ik dacht: hoe zullen de mensen die hem niet gekend hebben, die niet eens van zijn bestaan weten, erop reageren? Laten we die oude wond niet weer openmaken. Maar het heeft me goed gedaan. Hij hoort er toch gewoon bij. 

Fragment uit het interview met de moeder van Johnny, gehouden op 23 maart 2006.
In de zomer van 1963 speelde Johnny buiten, op een plek waar hij niet mocht komen, met twee meisjes waar hij zelden mee speelde. Hij wilde een stok uit een sloot halen, viel in het water en kon er niet meer uitkomen. Hij is ter plekke overleden. Johnny was vierenhalf jaar oud. Als hij overlijdt is zijn broer zes jaar. Twee jaar later wordt zijn zusje geboren, vijf jaar later zijn broertje.

DAGBOEK 8 december 2003

Sinterklaas is achter de rug. Het was goed. Elio heeft twee weken lang zijn pietenmuts opgehad, hij heeft er zelfs mee gevoetbald. Hij is vreselijk verwend; heeft heel vaak z'n schoen mogen zetten, thuis, op school en op de voetbalclub. Ik heb met vereende krachten cadeautjes bij elkaar gesprokkeld en zelfs nog wat gedichten geschreven. Pakjesavond met de familie was gezellig. We hebben ouderwets gelachen. Dat had ik niet verwacht.

Ik begin een bepaald patroon te ontdekken. Tijdens de 'speciale' dagen zijn we opvallend helder. We doen wat we moeten doen, wat er van ons verwacht wordt. We storten niet in, zijn gastvrij, zorgen voor ons aandeel. Maar aan het eind van zo'n dag zijn we kapot. Ik wil het liefst om negen uur met een hete kruik naar bed. Eigenlijk zijn de days after het zwaarst. Dan laten mijn gedachten me niet met rust en nestelen pijn en ongeloof zich in mijn lichaam.

INTERVIEW met de vader van Milan THEMA : schuldgevoel

We hebben de 'schuldvraag' met de artsen besproken. Hebben wij iets over het hoofd gezien? De artsen zeiden dat we de dood van Milan niet hadden kunnen voorzien. Mijn vrouw en ik hebben tegen elkaar gezegd dat we elkaar niets hoeven te verwijten. Ik voel me niet schuldig.


Fragment uit het interview met de vader van Milan, gehouden op 1 juni 2006.
Als Milan twee jaar oud is blijkt dat hij een tekort aan bloedplaatjes heeft. Kinderen krijgen hiervoor geen medicatie en herstellen spontaan. Op een dag in mei 2002 klaagt Milan over buikpijn, is misselijk, maar kan niet overgeven. Die nacht reageert hij niet meer, wordt naar het ziekenhuis gebracht en meteen geopereerd. Hij blijkt een hersenbloeding gehad te hebben en is hersendood. Vierentwintig uur later geven zijn ouders toestemming om de beademing te stoppen. Milan is drieënhalf jaar oud geworden.

DAGBOEK 5 december 2003

Maanden geleden zijn Peter en ik bij een mevrouw geweest die aurareadings doet. Dat was zeer indrukwekkend. Ze maakte contact met Justin, vertelde frappante dingen over hem én over ons. Ik heb verschrikkelijk gehuild. Peter iets minder. Het heeft me heel diep geraakt en ik ben er dagen door van slag geweest. Peter niet. Hij nam het voor kennisgeving aan. Het was 'een verhaal van een mevrouw'.

Pas vandaag had ik de moed om de reading - twee cassettebandjes vol - op papier te zetten. Negentien A-viertjes tekst. Het heeft me goed gedaan. Alsof ik een heel lang gesprek met Justin gevoerd heb.